نام صومعه سرا به قولي بر گرفته از نام عارف قرن چهارم و پنجم هجري قمري (شيخ عبد الله صومعي ) است و به قولي ديگر وجود صومعه هايي كه در اين شهر بوده ، علت اصلي اين نامگذاري بوده.
اين شهر با موقعيت جلگه اي ،يكي از شهر هاي تازه تاسيس يافته استان گيلان است كه در گذشته يكي از روستا هاي كسماء به شمار مي رفت و نسبت به آبادي هاي اطراف خود اهميت كمتري برخوردار بود . اما امروزه به دلايل مختلف از جمله : موقعيت جغرافيايي آن كه از غرب به ماسال شاندرمن و تالش دولاب و از شمال به انزلي و مشرق به رشت متصل است و همچنين عبور كانال آب بر فومن و نقش آن در آبياري اين شهرستان از روستاهاي اطراف خود پيشي گرفته و به عنوان مركز شهرستان از اعتبار زيادي برخوردار است. مردم صومعه سرا به گويش گيلكي (بيه پس ) تكلم مي نمايند. مروار بافي و كشاورزي از عمده فعاليت آنهاست . از مهمترين محصولات كشاورزي اين منطقه برنج ، توتون و محصولات جاليزي را مي توان نام برد. پرورش كرم ابريشم و زنبور عسل نيز در اين شهرستان داراي موقعيت ممتاز كشاورزي است. در بخش منابع طبيعي ، و از نظر كاشت صنوبر و توليد چوب اول را داراست ولي در زمينه دامداري به دليل كم بودن وسعت رشد چنداني نداشته است .
صومعه سرا شهری در ۲۵ کیلومتری غرب شهرستان رشت است. از شمال به بندر انزلی و رضوانشهر و از جنوب به فومن مرتبط است. محصولات عمده این شهرستان برنج و چای و کرم ابریشم است.
شهرستان صومعه سرا از شهرستان‌هایی است که در غرب گیلان واقع شده واز شمال به انزلی و از جنوب شهرستان فومن و از شرق به شهرستانهای رشت و شفت و از غرب به شهرستانهای ماسال ورضوانشهر محدود است .شهرستان صومعه سرا با وسعتی حدود ۶۳۳ کیلومتر مربع و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سه بخش مرکزی ، تولمات ، میرزاکوچک جنگلی و هفت دهستان کسما ، طاهر گوراب ، ضیابر ، هندخاله ، لیفشاگرد ، گوراب زرمیخ ، مرکیه ، و سه شهر صومعه سرا ، مرجغل ، گوراب زرمیخ و یکصد و پنجاه و دو روستا می‌باشد . عرض جغرافیایی شهرستان سی و هفت درجه و هجده دقیقه و طول جغرافیایی چهل و نه در صد و هجده دقیقه‌است . مرکز شهرستان یعنی صومعه سرا در فاصلهٔ تقریبی بیست و سه کیلومتری مرکز استان قرار دارد . این شهرستان حدود ۱۴۵۰۰۰ نفر( سرشماری 75 )جمعیت داردکه رقمی حدود یک سوم آنها را جمعیت شهری و بقیه را ساکنان روستا تشکیل میدهند. ناهمواری‌ها ،جلگه و دشت صومعه سرا از شمال به تالاب انزلی و جنگل‌های مناطق تالابی و از جنوب به دشت حاصلخیز و مزارع برنج فومن و در قسمت غرب به مناطق کوهپایه‌ای و جنگلی ماسال محدود است . قسمت بیشتر شهرستان در ناحیه جلگه‌ای قرار داشته و در بخش میرزاکوچک جنگلی ارتفاعاتی باحداکثر هزار و دویست متر ارتفاع که پوشیده از جنگل است دیده می‌شود که دو منطقه ییلاقی شهرستان به اسامی گندرجی و خونپارجی در همین ارتفاعات وجود دارد . صومعه سرا قبلا یکی از روستاهای بخش کسما و از توابع شهرستان فومن بشمار می‌رفت . در گذشته نسبت یه آبادیهای اطراف خود از اهمیت کمتری برخوردار بوده لیکن امروزه به دلیل داشتن موقعیت بهتر از آبادیهای دیگر پیشی گرفته و به صورت مرکز شهرستان از اعتبار برخوردار است . صومعه سرا شهر زیبائی است که میان مزارع و باغهای وسیع قرار گرفته‌است برنج و توتون از محصولات مهم صومعه سرا ست و در کنار آن پرورش کرم ابریشم و چایکاری رواج زیادی دارد .
صومعه سرا شهر جدیدی است و به همین دلیل اکثر ساختمانها ی آن نوساز هستند . فعالیتهای اقتصادی شهر عمدتا بر مبادله محصولات کشاورزی روستای اطاف متکی است در محل مناره بازار نزدیک سلجوقیان بر جای مانده‌است این مناره حدود ۲۰ متر ارتفاع دارد . در اطراف صومعه سرا پلها و امامزاده‌ها و آثارزیادی وجود دارد که بسیاری از آنها دارای ارزش تاریخی هستند .
شهرستان صومعه سرا به سه سیستم آبیاری متکی است رودخانه، سدها و کانال‌های خطوط شبکه آبرسانی و آب بندان‌ها. از چهل رودخانه جاری در گیلان بیش از ده رودخانه کوچک و بزرگ در شهرستان صومعه سرا جریان دارد که جملگی از ارتفاعات شهرستانهای ماسال و فومن سر چشمه گرفته و پس از طی مسافتی و عبور از روستاهای متعدد به تالاب منتهی می‌شوند میزان آبدهی این رودخانه‌ها در تمام طول سال یکسان نیست و معمولا از اواخر فروردین تا پایان مرداد آب رودخانه‌ها کاهش می‌یابد و همین رودخانه‌ها علاوه بر نعمتی که به مردم ارزانــــــــی می‌دارند در مقاطعی از سال با طغیان خود موجب ضرر و زیان خصوصا به بخش کشاورزی می‌شوند و به طور معمول هر ساله شــــاهد آسیب هـــــای ناشی از آن هستیم .۰ شهرستان صومعه سرا با آب و هوای ویژه خود در اقلیم مرطوب و معتدل قرار داشته و دارای باران فراوان با بیش از هزار میلی متر در سال می‌باشد . این شهرستان همانند سایر شهرستانهای گیلان در مقابل رطوبت زیاد از گرمای متوسط و جریان هوای مطبوع برخوردار بوده که بادهای مختلف در آن جریان دارند که شدیدترین آن بادگرم زمستانی که از غرب وزیده و در کوتاه مدت رطوبت منطقه را خشک و موجبات خسارت و بعضا آتش سوزی می‌شود .
خاک و زمین در شهرستان صومعه سرا به سه گروه تقسیم می‌شود . خاک تالابی که این خاک در شمال شهرستان و در حاشیه تالاب تشکیل یافته آب زیر زمینی در این نوع خاک‌ها بسیار نزدیک به سطح زمین و غالبا غرقاب است تا حدودی برای چرای احشام مورد استفاده قرار میگیرد و غالبا مراتع را تشکیل میدهند . خاک جلگه‌ای که معمولا از رسوبات رودخانه‌ها به وجود آمده و دارای پستی و بلندی اندکی هستند و بهترین خاک برای کشت انواع گیاهان متداول در منطقه خصوصا برنج است . خاک‌های کوهپایه‌ای که این نوع خاک در دامنهٔ کوههای البرز قرار داشته ،عمق خاک نسبتا خوب بوده و معمولا دارای شیب جنگلی می‌باشند و برای کشت گیاهان مناسب هستند . مقدار هجده هزارهکتار از اراضی شهرستان راجنگل تشکیل می‌دهد که عموما درارتفاعات و به طور پراکنده در نواحی جلگه‌ای قرار دارندوگونه هــــــای جنگلی ، افرا ، بلوط و توسکا در آن دیده می‌شود ، کاشت صنوبر در سالهای اخیر رایج و شهرستان به عنوان بیشترین تولید کننده این نوع چوب در ایران محسوب می‌شود .
از ویژگی‌های منحصر به فرد شهرستان وجود تالاب در شمال آن است که از نظر زیست محیطی ، سیاحتی و اقتصادی دارای اهمیت ویژه و زیستگاه گونه‌های مختلف پرندگان بومی و مهاجر و انواع آبزیان می‌باشد و به عنوان بزرگترین تالاب دنیا محسوب و دارای توان‌های بالقوه متعدد می‌باشدکه یکی از آنها ارزش چراگاهی حاشیه تالاب است و در حاشیه تالاب ساکنین زیادی زندگی می‌کنند که اساس معیشت آنان کشاورزی مبتنی بر برنج ، صیفی جات ، توتون و نیز فعالیتهای جنبی صید، شکار و دامداری مبتنی بر پرورش گاو و گاومیش می‌باشد . از مهمترین رودخانه‌های که به این تالاب وارد می‌شوند می‌توان به ماسوله رودخان ، قلعه رودخان ، پسیخان و . . . را نام برد . همچنین مناطق حفاظت شده سلکه و سیاه کشیم با اعتبار بین المللی به عنوان محل امنی جهت زیستگاه پرندگان مهاجر در شهرستان صومعه سرا واقع است.
معماری سنتی روستایی در صومعه سرا به تجربه گرانبهای گذشتگان تکیه داشته و هماهنگ با عوامل محیطی پدید آمده‌است که در چگونگی معماری عوامل آب و هوایی همچون باران مداوم ، وزش بادها ، طبیعت و مواد موجود در دسترس نقشی اساسی دارد ودر بعضی مناطق نوع خانه‌ها مانند تلمبار ،کندوج و . . . در ارتباط مستقیم با کار کشاورزی است.
به علت یکسان بودن گونه خاک و اقلیم زبان قسمت اعظم شهرستان در منطقه جلگه‌ای گیلکی و در نواحی کوهپایه‌ای و ارتفاعات تنیان در بخش میرزاکوچک جنگلی و همچنین روستاهای طالش محله ، چکوور و لارسر در بخش مرکزی مردم با گویش طالشی و در روستای گاز گیشه به علت تعدد کرد مهاجر ( از گذشته‌های دور) با زبان کردی تکلم می‌کنند همچنین گروهی آذری زبان به عنوان مهاجر از استان ههای اردبیل و زنجان به طور پراکنده و خصوصا در محله‌ای موسوم به زیده سرا در شهر صومعه سرا سکونت دارند.
آداب و رسوم رایج در شهرستان صومعه سرا که برخی به فراموشی سپرده شده را می‌توان به شرح زیر برشمرد: لافند بازی که بیشتر در جشن‌های عروسی ، عید نوروز و یا در بازارهای هفتگی اجرا می‌شد،کشتی گیله مردی که امروزه همچنان پا برجاست و یادگار قدرت و دلاوری مردم این خطه‌است و ریشه در تاریخ دارد ، نوروز خوانی که از رسوم آخر هر سال است و هم اکنون کم و بیش رواج دارد و نماد ورود بهار می‌باشد، عروس گوله از دیگر مراسم قبل از حلول سال نو به شمار می‌رفت این نمایش همراه با آواز دارای مفاهیم اخلاقی و تزئینی خاصی بود . گل گل چهارشنبه از مراسم کهن ایرانیان که در گیلان و در صومعه سرا با عنوان چهارشنبه سوری رایج است که در غروب سه شنبه آخر سال و در شب چهارشنبه انجام می‌شود و هنگام پریدن از آتش می‌خوانند : زردی بشه ، سرخی بایه ، نکبت بشه دولت بایه . سیزده سال به عنوان آخرین مراسم نوروز که مردم بیشتر به کنار رودخانه‌ها و در دل جنگل‌ها می‌روند و به صورت گروهی آخرین روز نوروز را گرامی می‌دارند . شب چله که از مراسم باستانی ایرانی است که معمولا چنین شبی اهل خانواده و خویشان گردهم می‌آیند و معمولا از تنقلات و آجیل استفاده می‌نمایند . گیشه بوری که یکی از مراسم مربوط ازدواج بوده که این مراسم با صدای ساز و نقاره و ترانه خوانی و شادمانی عروس و داماد و دیگر مهمانان همراه است . همچنین زیارت عتبات عالیات خصوصا زیارت مشهد مقدس و اخیرا سوریه و کربلا پس از برداشت محصول برنج ، عزاداری ماه محرم که همچون سایر مناطق ایران مردم شهرستان آداب و رسوم ویژه برای سوگواری حسین بن علی (ع) دارند . معمولا مردم در روزهای نهم و دهم محرم به زادگاه خود می‌آیند و در جمع بستگان و آشنایان در مراسم عزاداری شرکت می‌کنند و مراسم سوم سیدالشهداء هر سال در طاهر گوراب با شکوه خاصی برگزار می‌شود و مردم از روستاهای دور و نزدیک جهت شرکت در این مراسم به سوی طاهر گوراب روانه می‌شوند . بازارهای محلی و هفتگی در شهرستان از رونق فراوان برخوردار است که یکی از مراکز مراوده‌های اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی مردم به شمار می‌رود .
از آثار تاریخی این شهر نیز می‌توان به مناره روستای مناره بازار ،آثار بجا ماندنی از پل خشتی در روستای پردسر، پل خشتی گازرودبار ، سید خروسه در هفت دغنان ضیابر که بعضا به وسیله سازمان میراث فرهنگی در حال مرمت و بازسازی است . مناره گسگر صومعه سرا:این مناره در بخش مرکزی از توابع شهرستان صومعه سرا و در 36 کیلومتری غرب شهرستان رشت واقع شده است. مناره گسگر در سر راه یک جاده قدیمی معروف به شاه عباسی واقع شده است و یاد آور مناره های عظیم سلجوقی در دیگر مناطق ایران است. ارتفاع مناره 29 متر و قطر آن در پایه 7 متر و در بخش فوقانی 35/2 متر است و منار شکل مخروطی دارد. یک ستون نگهدارنده در وسط به عنوان تکیه گاه به ابعاد 55×55 سانتیمتر به پلکان مارپیچ داخلی و جداره ی بیرونی منار ایستائی داده است. هیچ کتیبه ای که تاریخ بنا و بانی آن را معرفی کند، وجود ندارد. منار با آجرهای مربع شکل به ابعاد 13×13 سانتیمتر و قطر 6 سانتیمتر بنا گردیده و جز در قسمت فوقانی که دو نوار آجرکاری تزئینی آن را زینت داده، در سایر قسمت ها کاملا ساده و بدون آلایش است. با توجه به شکل مناره و مصالح بکار رفته در آن می توان مناره گسگر را در رده ی میلها و مناره های دوره ی سلجوقی قرار داد. این مناره در زلزله 1369 گیلان به شدت آسی دید.همچنین ساختمانی واقع در کسما که مقر مبارزان جنگل و بنام عمارت معروف است اشاره کرد.از بازارهای عمده در مرجقل ضیابر ، گوراب زرمیخ و صومعه سرا را می‌توان نام برد . وجود بیش از ۱۸۰ مسجد و بقاع متبرکه در اقصی نقاط شهرستان معرف مذهبی بودن این دیار و علاقه آنان به ائمه اطهار است. شهرستان صومعه سرا از مناطق زيبا و ديدني استان گيلان است كه به دليل ناشناخته بودن از ديد مسافران و حتي مردم اين شهرستان دور مانده است. ناشناخته ماندن اين شهرستان موجب شده تا نتواند به عنوان يك منطقه گردشگري براي مسافران جاذبه داشته و ديدني به نظر آيد. شهرستان صومعه سرا به دليل قرار گرفتن در حاشيه جنوبي تالاب انزلي سالانه پذيراي پرندگان مهاجري از قبيل كيلار، فيلوش، خوتكاي پرسفيد و معمولي است كه براي هر مسافري زيبا و خاطره انگيز است. در مدخل ورودي اين شهر يك هتل به نام ابريشم وجود دارد كه از نظر پذيرايي و اقامتي تاحدزیادی مي تواند در حل مشكلات مسافران نوروزي مثمر واقع شود. منطقه زيبا و كوهستاني «تنيان» واقع در بخش ميرزاكوچك يا گوراب زرميخ صومعه سرا از نقاط زيباي طبيعي به شمار مي رود كه به دليل طبيعت فرح انگيز و نشاط آور، منحصر به فرد و از جاذبه هاي طبيعي صومعه سراست .
جاذبه هاي گردشگري و تاريخي
تالاب هند خاله ، نرگستان و سياه درويشان ، باغات چاي و مزارع توتون ، دهكده ييلاقي تنيان ، پارك جنگلي سياه كوه ، خرابه هاي قديمي گسكر هفت دغنان ، مناره آجري گسكر ، پل خشتي پردسر يا خشت پل ، اثر باستاني مناره بازار و سيد خروسه.
زيارتگاه ها و اماكن مذهبي
مزار بي بي فاطمه ( معروف به خير النسا ) ، بقيه پير ولي خان ( محمود خوارزمي )، بقاع متبركه سيد جعفر ، سيد مهدي ، سيد زكي ، سيد سلمان ، سيد جلال الدين .
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
