به گزارش خبرنگار مهر، کسانی که با قطار به سمت اهواز یا دیگر شهرهای استان خوزستان سفر می‌کنند، پس از عبور از ایستگاه دورود در امتداد خط راه آهن تا ایستگاه تنگ پنج، در حالی که از پنجره قطار محو تماشای مناظر بکر و زیبای زاگرس هستند، رودخانه‌ای را می‌بینند که تا کیلومترها با آنها همسفر است.

این رودخانه که از نظر زمین شناسی فعال به شمار می‌رود، "سزار" نام دارد که درون دره‌ها و گذرگاه‌های صعب‌العبور و نفوذ ناپذیر زاگرس مسیری را برای خود ساخته است و برای پیوستن به رودخانه بختیاری پیش می‌رود.

سزار، دریایی خروشان در دل کوههای زاگرس

این رودخانه با اینکه رودی کم عرض است ولی به قدری شکوه و هیبت دارد که گویی دریایی خروشان در دل کوه است. رودخانه پر پیچ و خم سزار در میان نواحی بکر و زیبای زاگرس مناظر بسیار جالبی را بوجود آورده است که جذابیت سرزمین لرستان را دوچندان می‌کند.

رودخانه سزار که گاهی به آن "آب دز" نیز می‌گویند، از شاخه‌های رودخانه دز است که خود رودخانه دز نیز شاخه ای از رودخانه کارون به شمار می‌رود و یکی از بزرگترین رودخانه‌های زیر حوضه کارون بزرگ در استان لرستان است.

رودخانه سزار از به هم پیوستن دو رودخانه ماربره و تیره در شهر دورود تشکیل می‌شود که از این محل تا ایستگاه تنگ پنج که با رودخانه بختیاری تلاقی می‌کند سزار نامیده می‌شود.

خروش سزار در قلب زاگرس

سرچشمه رودخانه سزار در ابتدا آبراهه‌ها، چشمه سارها و آبخیزهای بسیاری است که از ارتفاعات دهستان سربند اراک سرچشمه می‌گیرند و این آبها در این ناحیه "رودخانه تیره" را تشکیل می‌دهند.

این رود پس از گذر از دامنه‌های شمالی کوه‌های سفید، سیاه و بناد، دهستان ژان از توابع شهرستان بروجرد، دهستان کاغه با رودخانه‌های بیاتون و آب سرده مخلوط می‌شود سپس در شهر دورود به رودخانه ماربره می‌پیوندد که سرانجام در این ناحیه سزار تشکیل می‌شود.

رودخانه سزار در ابتدا وارد دره شرقی کوه دوش دراز می‌شود و در امتداد خط آهن دورود ـ اندیمشک جریان می‌یابد. در طول این مسیر و در دره بین کوه‌های پریر و تختکوه در دهستان دز از توابع شهرستان الیگودرز، رودهای گهرود و آب گورکش به آن می‌پیوندند.

پس از آن رودخانه های دیگری نیز وارد سزار می‌شود و در نهایت در ایستگاه تنگ پنج با رودخانه بختیاری یا آب بختیاری یکی شده و از این پس رودخانه دز نام می‌گیرد.رودخانه دز نیز در بند قیر واقع در 40 کیلومتری شمال شرقی اهواز به رودخانه کارون می‌پیوندد.

پوشش گیاهی و جانوری متنوع سزار، نمود طبیعت بکر لرستان

طول مسیر رودخانه سزار به انضمام رودخانه دز از بروجرد تا بند قیر 515 کیلومتر و شیب متوسط آن 0.4 درصد و وسعت حوضه آبگیر آن 22 هزار و 100 کیلومتر مربع است. میانگین آبدهی سالانه 7.396 میلیون متر مکعب و میانگین بارندگی سالانه از این حوضه 680 میلیمتر است.

رودخانه سزار و شاخه‌های آن با ایجاد 45 مقطع عمده در تاقدیس‌های از نوع آهک سخت در واقع بزرگترین ناهنجاری رودخانه ای را در زاگرس تشکیل می‌دهد.

رودخانه سزار دارای ماهیان فراوانی است که از نظر تنوع گونه ای نیز چشمگیر هستند. ماهیان این رودخانه از ارزش اقتصادی و اکولوژیکی بالایی برخوردار هستند. از ماهیان این رودخانه می‌توان به گونه‌هایی از خانواده کفال ماهیان، ماهیان کف زی، کپور ماهیان و گربه ماهیان اشاره کرد.

حال این روزها این طبیعت بکر و بهشت وار خدادادی به وسیله انسان دستخوش تغییراتی شده که به نوعی حیات آبزیان سزار و خود این رودخانه را در معرض خطر قرار داده است.

مخاطرت زیست محیطی گریبان سزار گرفته است

محمدحسین بازگیر مدیر کل محیط زیست استان لرستان در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از ریختن زباله به رودخانه سزار استان لرستان اظهار داشت: رودخانه سزار از سرشاخه های اصلی رودخانه دز است و در قالب دو رودخانه کوچک تیره و ماربره بعد از گذشتن از شهر دورود وارد رودخانه دز می شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر تمام ایستگاههای راه آهن لرستان در مسیر رودخانه سزار قرار دارند، تصریح کرد: متاسفانه در حال حاضر ما شاهد حادترین وضعیت در این رودخانه هستیم.

مدیر کل محیط زیست استان لرستان با بیان اینکه متاسفانه ما همواره شاهد ریختن زباله از سوی مردم روستاهای اطراف رودخانه سزار و ایستگاههای راه آهن و سایت گردشگری این منطقه هستیم، ادامه داد: ایستگاههای راه آهن دورود و مردم روستاها زباله های خود را جمع آوری و در این رودخانه می ریزند.

بازگیر تصریح کرد: دهیاری و مسئولین منطقه زباله های خود را در قسمت شیب دار رودخانه سزار رها می کنند که این امر موجب ایجاد مشکلات فروان زیست محیطی در این رودخانه شده است.

فرسایش خاک حیات سزار و سد دز را تهدید می کند

وی با بیان اینکه متاسفانه مدیریت مطلوبی در رابطه با جمع آوری زباله های این منطقه صورت نمی گیرد، افزود: همچنین گردشگرانی که به آبشار بیشه می روند نیز زباله های و پسماندهای خود را این محل رها کرده که به رودخانه سزار وارد می شوند.

مدیر کل محیط زیست استان لرستان در بخش دیگری از سخنان خود به روند صید غیر مجاز در رودخانه سزار اشاره کرد و گفت: متاسفانه یکی دیگر از مشکلات زیست محیطی که ما در رودخانه سزار شاهد هستیم روند صید غیر مجاز در این رودخانه است.

بازگیر عنوان کرد: در حال حاضر در این رودخانه افرادی با استفاده از روشهای مختلف مخربی مانند استفاده از سموم، برق، مواد منفجره و ... اقدام به صید غیر مجاز می کنند.

وی تصریح کرد: متاسفانه این امر موجب ایجاد مشکلات فراوانی برای اکوسیستم آبی رودخانه سزار شده است.

مدیر کل محیط زیست استان لرستان همچنین مشکل دیگر این منطقه را فرسایش خاک برشمرد وگفت: متاسفانه ساخت و سازهایی در حال انجام در منطقه تنگ هفت مسئله فرسایش خاک در کنار رودخانه سزار را افزایش داده است.

بازگیر تصریح کرد: متاسفانه این فرسایش خاک میزان فروانی از خاک سواحل این رودخانه را در پشت سد دز جمع آوری کرده و حیات این سد بزرگ را نیز به مخاطره انداخته است.

......................

گزارش: فاطمه حسینی